Οι πιο παλιοί θα θυμούνται την εποχή της χειροποίητης μακέτας και του paste-up. Τότε που μακέτα ήξεραν να κάνουν μόνο οι γραφίστες και φυσικά αυτό είχε το ανάλογο κόστος. Να πάρουμε για παράδειγμα τους τυπογράφους. Πήγαινε ο πελάτης στον τυπογράφο και ήθελε να του τυπώσει ένα κουτί παπούτσια που επάνω να είχε ένα μεγάααλο οβάλ και μέσα να έγραφε "excellence". Ο τυπογράφος ήξερε μόνο να τυπώνει. Δεν κατείχε τη μακέτα. Φώναζε τότε τη γραφίστρια που την είχε για τέτοιες δουλειές και της έδινε το "brief" του πελάτη. Έφευγε η γραφίστρια, πήγαινε στο ατελιέ της και άρχιζε. Αρχιτεκτονικό, ραπιδογράφους, stencil, καμπυλόγραμμα, letraset. Πήγαινε μετά το δημιουργημα στο repromaster, το μεγένθυνε, αρνητικό-θετικό, εκτύπωση και μετά διόρθωση. Κάποια λάθη διορθώνονταν με λίγο ξύσιμο με το κοπίδι, μετά πάλι repromaster, σμίκρυνση αυτή τη φορά και έτοιμη η μακέτα, ασπρόμαυρη πάντα. Κόλλημα της εκτύπωσης με spray mount σε κουσέ, μετά η φλάπα από ριζόχαρτο με τις ενδείξεις και πάνω απ' όλα αυτά το canson σε συσκευασία δώρου που ο καθένας επέλεγε το χρώμα της αρεσκείας του.
Πόση ώρα έκανε να φτιάξει την μακέτα της; To πολύ καμιά ώρα. Πόσο την χρέωνε; 50.000 δραχμές! Oh yeah! Πόσο είναι σε ευρώ; Περίπου 150. Πήγαινε τώρα γραφίστα μου-γραφίστριά μου να χρεώσεις τόσα λεφτά για ένα οβάλ σχήμα και μέσα να γράφει excellence. Μην κάνεις τον κόπο. Σε πρόλαβε ο τυπογράφος. Έχει το Corelακι του (δεν έχω βρει ακόμα τυπογράφο να χρησιμοποιεί illustrator), το φτιάχνει τσάκα-τσάκα και δεν χρεώνει φυσικά δημιουργικό στον πελάτη. Και εδώ που τα λέμε δεν χρεώνουν πια δημιουργικό, οποιασδήποτε μορφής. Ακόμα και αυτό που κάποτε από μερικά έντυπα οι πιο παλιοί γραφίστες έβγαζαν ένα πολύ καλό μηνιάτικο.
Τελικά φταίνε οι τυπογράφοι; Φταίνε τα computers; Οι πελάτες;
Εγώ λέω ότι φταίει το μπακάλικο!
Μια πιο παλιά εποχή που δεν την πρόλαβα στη διαφήμιση, οι γραφίστες ήταν πραγματικοί καλλιτέχνες. Θυμάμαι κάποιος παλιός γραφίστας από τον Αλέκτωρα μου είχε δείξει με υπερηφάνια μια παλιά μακέτα, φτιαγμένη όλη στο χέρι με ραπιδογράφο, δουλεμένη σε φυσική διάσταση και μου' φυγε το στόμα! Μάλιστα μου είπε χαρακτηριστικά: "Εσείς τώρα έχετε ένα σωρό ευκολίες, εμείς τότε τα κάναμε όλα μόνοι μας".
Τι θέλω να πω με όλα αυτά;
Η σύγχρονη γενιά γραφιστών σίγουρα έχει πολλά παιδιά με ταλέντο γιατί έχω δει δουλειές και πραγματικά ήταν άξιες θαυμασμού. Οι περισσότεροι όμως νομίζουν ότι άπαξ και έμαθες photoshop έγινες αυτόματα γραφίστας! Στην ουσία αυτό που κάνουν είναι να παίρνουν από δω κι από κει διάφορα images και να κάνουν μια σύνθεση.
Το θέμα είναι να δημιουργήσεις κάτι δικό σου από την αρχή. Να βρεις την ιδέα και με όποιο τρόπο μπορεί να χειριστεί ο καθένας εικαστικά να φτιάξει την δική του μοναδική απεικόνιση.
Δεν λέω ότι πρέπει να είναι ζωγράφοι οι γραφίστες. Αλλά να πιάνει και λίγο το χέρι τους. Να μην είναι μόνο κλικαδόροι.
Έτσι μας κάνει ρόμπα και το account που λένε: " Ε, τι κάνετε εσείς οι γραφίστες; παίρνετε έτοιμες εικόνες, βάζετε ένα τίτλο και το παίζετε και καλλιτέχνες!"
Βέβαια δεν είναι έτσι εκριβώς τα πράγματα, αλλά μερικές φορές είναι.
Back to Μπακάλικο now...
Είναι γνωστό τοις πάσι, ότι οι μεγάλοι τους έθνους Μπακαλορεά είναι οι αγαπητοί μας-δεν ζούμε χωρίς αυτούς-πελάτες. Αυτοί πληρώνουν και συνήθως τους κάνουμε τα χατηράκια, άσχετα αν μας κοστίζουν τη δημιουργική μας οδύνη!
Είδαν οι άνθρωποι τις ευκολίες των computers και εκεί που κάποτε χρέωνες 10.000 δρχ. ένα φόντο ντεγκραντέ με αερογράφο, τώρα το έχεις τζάπα και μάλιστα με πολλές χρωματικές επιλογές. Οι πελάτες υψηλότερων αισθητικών απαιτήσεων, εξακολουθούν να δίνουν βάρος στο δημιουργικό και να το πληρώνουν από αδρά μέχρι αμυδρά.
Οι περισσότεροι όμως που έχουν μια μικρή επιχείρηση, σιγά μην δώσουν λεφτά για δημιουργικό. Θεωρούν ότι όταν πληρώνουν για μια εκτύπωση πρέπει να έχει και πάνω κάτι τυπωμένο!
Μια η κρίση, μια ο ανταγωνισμός, το δημιουργικό θεωρείται πια περιττή πολυτέλεια.
Έχει αυξηθεί και κατακόρυφα ο αριθμός των γραφιστών και προσπαθούν όλοι αυτοί να βρουν κάποια δουλειά σε μια μόνο πόλη, την Αθήνα. Τόνοι βιογραφικών σε διαφημιστικές εταιρείες, μιας και ο κύριος όγκος των διαφημιστικών εταιρειών βρίσκονται στην Αθήνα.
Άλλοι στρέφονται σε περιοδικά, εφημερίδες, δημιουργικά γραφεία, εκτυπωτικές μονάδες, pre-press. Όπου και όπως προλάβει κανείς. Και μέσα σε όλον αυτόν τον πανικό να μιλάμε για αισθητική, δημιουργικότητα... πολυτέλειες. Εδώ ακόμα και οι μεγάλες διαφημιστικές κοντεύουν να τις αποβάλλουν.
Οι διαφημιστικές δεν ζούνε από τη μακέτα. Ζουν από τα media. Πολλές φορές τις μακέτες τις κάνουν δώρο. Τι να χρεώσουν; 1500 ευρώ; Αδιαφορούν. Γι' αυτό δίνουν μεγάλη προσοχή στα τηλεοπτικά spots και οι καταχωρήσεις είναι adaptation από τα spots.
Δεν είναι τυχαίο που συνήθως βραβεύονται πιο μικρές εταιρείες στις κατηγορίες καταχωρήσεις, έντυπα, συσκευασίες. Εντάξει λογικό μου φαίνεται. Είναι σαν να βάζεις μια νταλίκα να μεταφέρει ένα κουτάκι. Θα το βάλεις μέσα σε ένα smart!
Ερώτηση: Θα φτιάξει η κατάσταση; Θα ξαναπάρει ο γραφίστας τη θέση που του αρμόζει στην επικοινωνία και στην διαφήμιση, όχι μόνο αισθητικά, αλλά και κοστολογικά;
Απάντηση: Κάθε πέρυσι και καλύτερα.
